Nordhausen

Nordhausen

Nordhausen is een plaats in de Duitse deelstaat Thüringen, gelegen in het district Nordhausen. Het telt 43.344 inwoners[1]. Naburige steden zijn onder andere Bleicherode, Heringen/Helme en Ellrich.

Vlakbij de stad ligt het voormalige concentratiekamp Mittelbau-Dora.

Geschiedenis
Nordhausen was een tot de Neder-Saksische Kreits behorende rijksstad binnen het Heilige Roomse Rijk.

Van 910 tot 1277 bestaat er een burcht Nordhausen, die waarschijnlijk gesticht is ter plekke van een Karolingische hof. De burcht is in handen van koning Hendrik I. Als in 972 keizer Otto II Nordhausen aan zijn echtgenote schenkt, wordt er onderscheid gemaakt tussen een burcht en een hof. Hoe de stad tot ontwikkeling is gekomen is niet bekend. In 1158 schenkt keizer Frederik I zijn gehele bezit in Nordhausen, inclusief de burcht en de hof aan de abdis van het in 961 gestichte sticht. In 1220 wordt er door keizer Frederik II naast de voogd voor het sticht ook een voogd voor de stad aangesteld. Hierdoor komt de stad los van het sticht en wordt rijksstad. Vermoedelijk in 1277 verwoesten de burgers de rijksburcht. Koning Rudolf verleent in 1290 verleent een privilege, waardoor de burgers onafhankelijk worden van rechtbanken buiten de stad. Na het verdwijnen van het centrale gezag tijdens het interrregnum komt de stad sterk onder druk te staan van de naburige vorstendommen. In 1323 verkoop keizer Lodewijk de Beier het schoutambt, de munt en de tol aan de graven van Schwarzburg, Hohenstein, Mansfeld en Wernigerode. Later in deze eeuw weet de stad zich te herstellen.

De reformatie wordt in 1523/24 ingevoerd. In 1541 krijgt krijgt de stad het ambt van rijksschout (dat de hertog van Saksen als rijksleen had) in handen en in 1546 het ambt van rijksvoogd (dat de graaf van Hohenstein als rijksleen had) als pand in handen. Helaas is dit slechts tijdelijk. Na 1648 verslechtert de situatie. In 1697 verkoopt de keurvorst van Saksen de ambten van rijkschout en rijksvoogd (sinds 1594 van Hohenstein aan Saksen gekomen) aan de keurvorst van Brandenburg. Als dan ook het het graafschap Hohenstein in 1699 onder Brandenburgs bestuur komt, wordt de bedreiging van de onafhankelijkheid door Brandenburg groot. In 1703 bezetten Brandeburgse troepen de weerloze stad. Een Brandenburgse schout oefent vervolgens alle rechten strikt uit, wat een inperking van de stedelijke autonomie betekent. In 1714 weet de stad met Engelse hulp de rechten van de keurvorst van Brandenburg af te kopen.

Op 2 augustus 1802 neemt Pruisen opnieuw bezit van de stad. In de Reichsdeputationshauptschluss van 25 februari 1803 wordt in paragraaf 3 de inlijving bij het keurvorstendom Brandenburg (Pruisen) vastgesteld. Nadat Pruisen in de vrede van Tilsit al zijn gebieden ten westen van de Elbe heeft moeten afstaan, komt de stad aan het koninkrijk Westphalen. Het congres van Wenen in 1815 kent Nordhausen weer toe aan het koninkrijk Pruisen, waar het deel gaat uitmaken van de provincie Saksen.

Geboren
Volker Beck (30 juni 1956), atleet
Ariane Friedrich (10 januari 1984), hoogspringster